آموزش مداد دست گرفتن درکودکان
نوشتن یک عمل پیچیده است. برای این که کودک بتواند به راحتی بنویسد عوامل مختلفی دخیل هستند.
- مداد دست گرفتن صحیح
- بینایی مناسب
- رشد مناسب حرکات مفاصل شانه
- ارنج و مچ ودست و…
عوامل موثر در نوشتن :
شاید در نگاه اول برای نوشتن مناسب ، گرفتن مداد با سه انگشت تنها ویژگی مورد نیاز باشد. ولی برای نوشتن مناسب عوامل
مختلفی دخیل هستند که به ترتیب بیان می کنیم.
اماده شدن دست برای نوشتن :
کودک بعد از تولد، شروع به استفاده از دست های خود به صورت بی هدف می کند. دستانش را به هم می زند. وسایل را گرفته
، تکان داده وان ها را پرتاب می کند. سپس با پیشرفت مهارت های شناختی کودک، این حرکات هدفمند می شوند. غذا را گرفته
به دهان می برد ومهارت های دستی او طبق الگوی رشد ، پیشرفت می کند.
نحوه ی گرفتن مداد در کودک در ابتدا به صورت نا کار امد است. به تدریج وبا رشد مهارت های دستی این گرفتن به شکل کار
امد تبدیل می شود.
قرارگرفتن کودک در یک وضعیت مناسب :
حفظ وضعیت سر در یک راستای صحیح در هر وضعیتی که کودک قرار گرفته باشد یکی از فاکتورهای مهم برای نوشتن
صحیح است. در هنگام نوشتن روی صندلی، کودک باید به گونه ای بنشیند که کف پاهایش روی زمین بوده واحساس ارامش
وراحتی داشته باشد وترس از افتادن نداشته باشد تا بتواند کاملا بر عمل نوشتن تمرکز کند.
ثبات مفاصل شانه وارنج :
برای عملکرد بهتر مفاصل مچ وانگشتان دست، رشد وتقویت مفاصل شانه وارنج ضروری است. مفاصل بالاتر به عنوان یک
سطح اتکا برای مفاصل پایینی هستند. در کودکانی که عملکرد مفاصل فوقانی ان ها به هر دلیلی دچار محدودیت حرکتی هستند،
فعالیت های تحمل وزن، تمرینات کششی وتقویتی باید در برنامه ی درمانی کودک گنجانده شود.
کنترل بینایی :
هنگام نوشتن کودک، هیچ محرک خارجی دست او را هدایت نمی کند.او باید جهت کنترل سرعت وجهت یابی الگو ها از چشم
خود به عنوان راهنما استفاده کند. پس از ان کودک باید بینایی خود را برای تجزیه وتحلیل وقضاوت در مورد شکل واندازه ی
حروف به کار گیرد.
هماهنگی چشم ودست :
هماهنگی چشم ودست یکی از عوامل مهم برای نوشتن است. بنا براین در صورتی که کودک در این زمینه مشکل دارد، قبل از
پرداختن به عمل نوشتن باید تمرینات مربوط به هماهنگی چشم ودست از هدف های اصلی برنامه ی درمانی کودک باشد.
هماهنگی دو دست :
در هنگام نوشتن دست غالب به عنوان نویسنده ودست دیگربه عنوان حمایت کننده باید هماهنگی لازم را برای نوشتن بهتر با هم
داشته باشند.
نحوه ی صحیح مداد دست گرفتن کودک :
برای نوشتن مطلوب، مداد دست گرفتن به شکل صحیح ضروی است. مهارت مداد گرفتن ارتباط نزدیکی با رشد مهارت های
حرکتی ظریف دارد. باید از ابتدا به گرفتن صحیح مداد توسط کودک دقت شود، چون زمانی که نحوه ی مداد گرفتن کودک چه
درست وچه غلط ، پایدار شد تغییر ان خیلی سخت است.
بهترین روش نگه داشتن مداد، استفاده از الگوی (( سه انگشتی )) است
عوامل دخیل برای مداد دست گرفتن صحیح :
طبق الگوی سه انگشتی ، مداد دست گرفتن صحیح به صورت زیر است :
- به عقب رفتن مچ دست هنگام نوشتن
- افزایش فضای بین انگشت شست وانگشت اشاره
- افزایش قوس های کف دست
- حلقه شدن انگشت چهارم وپنجم ( انگشت حلقه وانگشت کوچک )
مشکلات حسی در نوشتن :
در برخی از کودکان به ویژه کودکان طیف اتیسم مشکلات حسی عمقی را شاهد هستیم. که منجر به این می شود که کودک هنگام
نوشتن یا فشار بیش از حد وارد کند ، که باعث سوراخ شدن کاغذ می گردد. یا این که فشار کمتری را به هنگام نوشتن وارد می
کنند، که باعث نا خوانایی خواهد شد.
درمان اختلالات نوشتن :
- از نظر ارگونومی در هنگام نوشتن، ارتفاع میز وصندلی کودک باید مناسب باشد. به عنوان یک قاعده ی کلی ارتفاع صندلی را یک سوم قد کودک وارتفاع میز را نصف قد کودک در نظر بگیرید.
- برای کودکانی که دست انها هنگام نوشتن می لرزد، از مداد های سنگین استفاده کنید. برای سنگین کردن مداد چند مهره را روی ان قرار دهید.
- در کودکانی که عضلات ضعیف دارند، یا اصطلاحا هایپوتون هستند، از مدادهای سبک استفاده کنید.
- برای کودکانی که هنگام نوشتن فشار زیادی وارد می کنند، یک مقوا را به کودک بدهید تا روی ان بنویسند. به کودک بگویید هنگام نوشتن نباید مقوا سوراخ گردد.
- برای کودکانی که فشار ضعیفی وارد می کنند، یک کاغذ سمباده زیر کاغذ قرار دهید تا مقاومت حین نوشتن افزای یابد. وهم چنین در این کودکان از مدادهای نرم وپر رنگ استفاده کنید تا خوانایی نوشته بیشتر شود.
- برای کودکانی که در گرفتن مداد مشکل دارند، از مدا دها با قطرهای قطور استفاده کنید. برای قطور کردن مداد یک باند از جنس پنبه یا پارچه بپیچید.
- برای تسهیل حلقه شدن انگشتان چهارم وپنجم، یک قیچی به کودک بدهید واز او بخواهید تیغه های ان را باز بسته کند.
- بازی نخ ومهره یکی از بهترین فعالیت ها برای تقویت عمل نوشتن در کودک می باشد.
- پرتاب کردن توپ های کوچک ونیز پرتاب هواپیما ی کاغذی از تمرینات موثر برای تسهیل عقب رفتن مچ دست هستند.
- برای ایجاد قوس های کف دست، از کودک بخواهید هر دو دست خود را گود کند ودرون انها، اب، شن، برنج و….ریخته واز کودک بخواهید ان ها را به گونه ای نگه دارد تا حد ممکن به زمین نریزد.
- استفاده از کاغذ های بافت دار اصطکاک بیشتری ایجاد می کند که کنترل بیشتری را برای نوشتن فراهم می کند.
- مداد را بین دو انگشت اشاره ومیانی قرار دهید، واز کودک بخواهید ان را مثل الاکلنگ حرکت دهد.
- نوشتن بر روی یک سطح عمودی مثل تخته سیاه یا وایت برد، باعث تقویت عضلات مفاصل فوقانی مثل شانه وارنج در کودک خواهد شد.
- ترسیم دایره به سمت راست وسپس به سمت چپ، از تمرینات موثر برای تقویت نوشتن هستند.