آموزش شمارش با مفهوم به کودک

در این نوع شمارش نیاز به موضوعات عینی یا تصویری داریم و کودک باید علاوه بر شمارش به شی نیز ابتدا اشاره کند و شمارش باید مطابق با تعداد شی یا تصویر مور نظر باشد.
فعالیت های پیشنهادی:از کودک بخواهید:
الف) چیزهای معینی را در محیط بشمارد. مثلا تعداد دکمه های لباس خود، لاستیک های یک ماشین، تعداد انگشتان یک دست و ……
ب) چند گردو، سیب، لوبیا و امثال آن را به صورت مجموعه (کمتر از ۵) در می آوریم و از کودک می خواهیم واحدهای هر مجموعه را بشمارد و ضمن شمردن فقط آن ها را لمس کند و کمی آن ها را حرکت دهد.
ج) در مرحله بعد واحدهاب هر مجموعه را بشمارد و ضمن شمردن فقط آن ها را لمس کند.
د) در مرحله بعد واحدهای هر مجموعه را بشمارد و به آن ها اشاره کند.
ه) در مرحله بعد واحدهای هر مجموعه را فقط با نگاه کردن بشمارد.
و) اشیا را در دسته های یکی، دوتایی، سه تایی و … قرار دهد.
نکته: برای آنکه تصور کودک از ساختار اعداد ثابت نماند از کودک می خواهیم مهره ها در شکل های مختلف بچیند و آن ها را بشمارد.
ی) پس از اینکه کودک این مرحله را به خوبی طی کرد و توانست واحدهای هر مجموعه را فقط با نگاه کردن بشمارد، به جای استفاده از اشیا واقعی، باید از تصاویر آن ها و بعد نقطه ها استفاده کرد. بهتر است نقطه ها و تصاویر به شکل های مختلف و به ترتیب ترسیم گردد.

در حیطه ی آموزش مفاهیم، یکی از موارد مهم و ضروری مفهوم عدد است. مفهوم عدد از آموزش های پیش دبستانی و دبستانی نیز می باشد و البته کاربردهای بسیاری هم در زندگی عادی و روزمره هر فردی دارد. برای این که مفهوم عدد را به کودک بیاموزیم باید پیش نیاز هایی را برای وی فراهم سازیم. از جمله مواردی که باید قبل از آموزش مفهوم اعداد به کودک یاد بدهیم، شمارش و درک توالی است.
البته کودک باید توجه و تمرکز لازم، دستورپذیری و تقلید، تطابق و طبقه بندی را کسب کرده باشد. دقت دیداری و شنیداری وی تقویت شده باشد، مفاهیم ساده تر را آموخته و از حافظه دیداری و شنوایی مناسب نیز برخوردار شده باشد. به طور واضح بدون داشتن موارد فوق، آموزش مفهوم عدد موفقیت آمیز نخواهد بود.
آموزش شمارش
کودک یادگیری شمارش را به طور ریتمیک (به صورت شعر و آهنگین) و در حین بازی بهتر فرا خواهد گرفت، پس بهتر است ابتدا شمارش به صورت ریتمیک را آغاز کنیم. می توان تعدادی مهره روی میز جلوی کودک به صورت ردیف قرار داده و با زدن انگشت به آن ها شمارش ریتمیک را آغاز کنیم. یا با زدن ضربه به میز یا پریدن، دست زدن و یا انواع بازی های دیگر همزمان با کودک شروع به شمارش کنیم.

معمولاً کودکانی که از نظر کلامی در حد تک کلمه هستند هم می توانند شمردن اعداد به صورت ریتمیک را یاد بگیرند. اگر کودک مشکل کلامی دارد ابتدا تا ۳، سپس تا ۵ و سپس تا ۱۰ را به او یاد می دهیم. اما معمولاً کودکان شمارش ریتمیک تا ۱۰ را به سرعت یاد می گیرند. وقتی کودک شمارش تا ۱۰ را به این صورت یاد گرفت، با انواع اشیای مختلف شمارش را تمرین می کنیم. اگر کودک تمرکز ضعیف تری دارد باید از سرنخ ها استفاده کنیم. می توانید دست کودک را گرفته و انگشت اشاره ی او را بر روی اشیا مورد نظر(مهره ها، قطعات اسباب بازی یکسان، گلوله، مدادها و…) که برای شمارش آماده کرده ایم قرار داده و همراه او بشماریم.

ما ترجیح می دهیم که کودک در همان ابتدای کار توالی را رعایت کند. یعنی هیچ کدام از اشیا را جا نیندازد و به ترتیب بشمارد. برای تعمیم دهی بیشتر باید شمارش در جاهای مختلف، روی اشیای مختلف و از جهت های مختلف البته با رعایت توالی و ترتیب تمرین شود و همیشه تشویق ها و پاداش ها را به موقع و طی یک برنامه ی تشویقی مناسب ارائه می دهیم.

آموزش مفهوم عدد
برای آموزش مفهوم عدد ترجیحاً با عدد ۲ شروع می کنیم. به نوعی می توان گفت که داشتن دو دست، دو پا، دو گوش، دو چشم و…در بدن تصویر عدد ۲ را در ذهن هر کسی حک کرده و کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. دو شی کاملاً شبیه هم (از نظر شکل، رنگ، اندازه و…) را جلوی کودک روی میز قرار داده و توجه کودک را به آن ها معطوف می کنیم. با انگشت روی اشیا زده و می شماریم ۱، ۲ و سپس به همراه کودک این عمل را تکرار می کنیم. پس از این که کودک آن را شمرد می پرسیم چند تا است؟ به او کمک می کنیم تا به پاسخ (۲ تا) اشاره کند. معرفی عدد ۲ را با اشیا مختلف، در مکان ها و زمان های مختلف انجام می دهیم تا کودک مفهوم عدد ۲ را درک کند.

پس از اینکه کودک تا حدودی مفهوم ۲ را یاد گرفت از او می خواهیم ۲ تا بدهد. کودک باید از تعدادی اشیا که روی میز است ۲ تا را به ما بدهد. متعاقب آن می پرسیم:«چند تا دادی؟» و به او یاد می دهیم که پاسخ دهد؛ «دو تا» وقتی کودک در این زمینه هم موفق شد، برعکس آن را هم انجام می دهیم. ۲ شی را در دست گرفته یا ۲ انگشت را به او نشان می دهیم می پرسیم:« این چند تا است؟»کودک باید بشمارد و یا به صورت کلی تشخیص دهد و یاد بگیرد جواب درست بدهد.

وقتی عدد ۲ را به خوبی فرا گرفت با همین فرایند عدد ۳ را آموزش می دهیم. در این هنگام دیگر عدد ۲ را به کلی کنار گذاشته و فقط روی عدد ۳ کار می کنیم و پس از یادگیری کامل کودک و اطمینان از تعمیم دهی اکنون عدد ۲ و۳ را به طور همزمان کار می کنیم. یعنی تعدادی شی را روی میز گذاشته و هر بار بدون یک توالی منظم و به طور تصادفی می خواهیم که ۲یا ۳ تا بدهد.