آموزش ذهن خوانی به کودکان اتیسم (بخش ۲۳)

چرا شوخی و شادی برای کودکان اتیسم خیلی مهم است؟

این بخش بر ضریب سرگرم کنندگی فعالیت های شما با کودک اوتیسم شما متمرکز است.

 دلایل اهمیت سرگرم کنندگی و شادی برای یادگیری کودک

• افراد در هر سنی می خواهند فعالیت سرگرم کننده داشته باشند. هر چه یک فعالیت سرگرم کننده تر و شادتر باشد قدرت یادگیری آن بهتر و بیشتر است. چون شما را پایدار تر نگه می دارد.
• هر چه سرگرم کنندگی بیشتر باشد فرصت یادگیری بیشتر فراهم می شود و شادی باعث می شود شما بیشتر با هم در تعامل باشید و فرصت های یادگیری بیشتری را ایجاد کنید.
• سرگرمی باعث سرعت یادگیری و قدرت حافظه می شود . هر چه یک فعالیت شادتر و سرگرم کننده تر باشد سریعتر، بهتر و بیشتر در ذهن می ماند.
• فرزند اوتیسم شما گاهی اوقات در ارتباط با شما به شما سرنخ هایی را می دهد که در واقع سرگرم کنندگی و شادی را جستجو می کند مثلاً او با هیجان به سمت شما می دود، لبخند می زند، شما به عنوان مراقبت کننده این فرصت استثنایی را دارید که زمان های یادگیری او را شاد کنید تا این مهارت ها سریعتر آموزش داده شود و کودک شما کمتر خسته شود و تعامل شما بیشتر افزایش پیدا کند.
• یک فعالیت پاداش خودش است. تکرار یک فعالیت لذت بخش علاوه بر برقراری ارتباط با کودک اوتیسم پاداش خوبی هم برای شماست. سیستم بازی یک سیستم پاداش دهی طبیعی است که در آن قدرت آموزش ارتباطات کودک از طریق بازی انجام می شود.
• یک منبع شاد و سرگرم کننده توجه کودک را افزایش می دهد. پس می تواند ۲ نوع فعالیت سرگرم کننده داشته باشیم یکی برای فرصت یادگیری بیشتر و دیگری برای تعامل و ارتباط بهتر و بیشتر با کودک.
• در اوتیسم چه اتفاقی می افتد.

کودکان اوتیسم پاداش طبیعی را تجربه نمی کنند. آن ها کمتر از یک تعامل سود می برند. تحقیق انجام شده توسط یکی از نویسندگان نشان می دهد که سیستم پاداش دهی مغزی به تعاملات اجتماعی در افراد اوتیسم عملکرد خوبی ندارد و نیاز به تمرین و آموزش دارد.

تجربه ی لذت بخش کودک اوتیسم خود را از طریق بازی افزایش دهید تا او بتواند به جایی برسد که با انگیزه ی درونی به دنبال پاداش اجتماعی خود که حاصل از تعامل با افراد است دست پیدا کند.

• چرا این یک مشکل است؟

وقتی تعامل اجتماعی به اندازه ی کودکان عادی پاداش آور نیست پس کودک اوتیسم به دنبال تعامل نیست چون نمی تواند پاداش آن را تشخیص یا دریافت کند. از جمله ی این تعاملات: ارتباط، زبان، استفاده از اشیاء و ابزار به شیوه ی مناسب ، تقلید، بازی، دوستی، تظاهر، صحبت عاطفی، همه ی جنبه های ذهنی و زندگی عاطفی، مدرسه رفتن می باشد که این کاهش تعامل به تاخیر در رشد کودک می انجامد.

من با آندره ۱۷ ماهه و خواهر ۴ ساله اش آشنا شدم. برادر، پدر و خواهر همه با هم بودند و اوتیسم آندره تازه تشخیص داده شد بود. وقتی وارد خانه شدم همه ی اعضای خانواده بیرون از اتاق بودند به جز آندره که در تاریکی و سکوت کنار پدر و مادرش در اتاق بود. اتاق او ۳ شکل از اسباب بازی های  فیلم داستان اسباب بازی را درخود داشت. پدر و مادرش به من گفتند که او اغلب زمان خود را داخل کمد می گذراند یا از والدین می خواهد همه ی دره و پنجره ها را ببندند تا آن جا تاریک شود.

او اسباب بازی در دست داشت و سپس آن ها را روی زمین انداخت همه با هم روی فرش رفتیم و به عروسک ها نگاه کردیم او دور اسباب بازی راه می رفت و یکی از آن ها را انتخاب می کرد. وقتی متوجه حضور من شد اصلاً توجه نکرد و به چرخیدن به دور اسباب بازی ها ادامه می داد تا زمانی که پدرش دست او را گرفت و از اتاق بیرون برد. من از والدینش خواستم که برنامه های بازی آندره را به من نشان دهند. پدرش او را روی کمر خود به این طرف و آن طرف  می برد، و سپس او را به پایین سر داد. آندره لبخند زد و خوشحال شد و در پایان بازی هم روی زمین خوابیدو خندید و با چشمان قهوه ای بزرگش به پدرش نگاه کرد. پدر دوباره او را جمع کرد و بازی دوباره تکرار شد. مادر آندره هم بازی خنده دار خود را داشت که حرکت دادن یک عنکبوت به صورت موزیکال انجام می شد یا حرکت دو انگشت بر روی مسیر دید کودک، که در هر کدام از آن ها آندره، منتظر بود ببیند این بازی کی تکرار می شود.

بازی مراحل موانع برای کودکان اتیسم

حرکت بدن باعث ایجاد و انعطاف پذیری و برنامه ریزی حرکتی می شود. در بازی موانع کودکان اتیسم می چرخند، پایین می روند، دور می زنند و به سمت جلو حر کت می کنند.

اهداف

• طرح ریزی حرکتی
• انعطاف پذیری
• فهم پیش بینی کردن
• تعادل
• تمایز قائل شدن
• تغییر حالت فیزیکی خود
• تلقین

مواد

• یک تخته تعادل یا صفحه ی تعادل ۶۰ در ۸۰ یا ۶۰ در ۴۰
• اشیائی برای بالا رفتن مثل صندلی، بالشتک، یا چهارپایه
• اشیائی که بتوان از زیر آن رد شد مانند میز یا لاستیک
• اشیائی که بتوان در آن سینه خیز رفت مثل یک تونل یا یک مانع با وسیله ای دیگر
• اشیائی برای پریدن مانند جامپینگ کوچک یا کاغذهای رنگی

تنظیمات

ابزار و اشیاء را به گونه ای بچینید که افراد بتوانند از همه ی آن ها عبور کنند و دوباره به اول کار برگردند. وسیله ی تعادلی وسیله ی خوبی برای شروع است بعد چهار پایه را بگذارید که روی آن برود و از آن پایین بیایدو سپس یک تونل یا میز بگذارید که در داخل یا زیر آن بخزد. سپس یک حلقه قرار دهید که از داخل آن رد شود سپس یک طناب که خم شود از زیر آن ردد شود و در آخر برگه های رنگی که از روی آن بپرد.

راهنمایی

• کودکان اتیسم باید از اول شروع کنند و با آخری تمام کنند شما می توانید چند مرتبه به آن ها الگو دهید.

تنوع سازی

• از راه های دیگری مثل حرکت به چپ و راست میز استفاده کنید.
• چیدمان یا شکل موانع را تغییر دهید.
• با گرفتن دست هم و کنار هم قرار دادن گروهی بچه ها جنبه ی اجتماعی بازی را افزایش دهید مثلاً در مواقع لازم یک کودک می تواند دست کودک دیگر را بگیرد تا از مانع رد شود.
• به کودکان اتیسم هم اجازه دهید چیدمان اشیاء و وسایل را برای عبور خود تغییر دهند و به آن ها سخت نگیرید.
• یک فعالیت ریز حرکتی مثل قرار دادن بلوک ها با انبر را به قسمت وسط اضافه کنید تا کودکان اتیسم فعالیت حرکتی سریع خود را قطع کنند. این نوع فعالیت باید شروع و پایان مشخصی داشته باشد تا نیاز به تذکر زیاد نداشته باشد..

چه چیزی یاد گرفته می شود؟

• یادگیری های زیادی انجام می شود و در هر زمان کودک اتیسم باید وضعیت خود را نسبت به موانع خارجی تنظیم کند تا حرکت جدیدی انجام دهند. آن ها باید تفاوت بین حرکت ها را نیز تشخیص دهند. البته پرش روی ترامپولین و پرش به جلو هر دو پرش هستند ولی تفاوت هایی دارند و از ماهیچه های متفاوتی استفاده می شود.
• آن ها درک بهتری پیدا می کنند زیرا در طی بازی با مفاهیمی مانند زیر، رو، غلتیدن یا خزیدن روبرو می شوند و دستورات مختلفی مثل آن گوی را بیاور را هم متوجه می شوند.
• آن ها باید یاد بگیرند اگر یک بچه کند و یک بچه سریع از موانع رد می شود باید صبر کنند تا نفر قبل رد شود.

ساده سازی

• کمک شما به آن ها می تواند گرفتن موانع، دادن دستور کلامی، یا گرفتن بازوها، کمر یا پای آن افرادی باشد که ضعیف تر هستند و نیاز به کمک دارند.
• از کودکان قوی تر کار بیشتر بخواهید آن ها خسته نمی شوند اگر توانمند بودند بخواهید که دستشان را در جیب بگذارند و موانع را رد کنند. از آن ها بخواهید سرعت حرکت خود را بیشتر کنند.
• کودکانی که نیاز به کار سنگین دارند باید تشویق شوند به شما کمک کنند یا برای سختی کار بیشتر موانع را حرکت دهید یا فاصله ها را کمتر یا بیشتر کنید.(بسته به ابزار)

مزایای بازی در فضای باز برای کودکان اوتیسم

 در مطلب قبل از مشکلات و راه کارهای بازی در فضای باز صحبت کردیم، ولی فراموش نکنید برای کودکان اوتیسم حضور در فضای باز و بازی در آن سودمندی هایی دارد که به شرح زیر است.

• بازی در فضای باز فرصتی است که کودک اوتیسم با خواهر و برادر و افراد عادی بازی کند. مخصوصاً بازی های فیزیکی که درک آن برای آن ها آسان تر است. این بازی ها بهتر از بازی های کارتی و ذهنی هستند که نیاز به تخیل زیادی دارد و پیچیده است.
• فضای باز انرژی اضافه ی کودکان اوتیسم را صرف می کند و برای آن ها یک خواب راحت به همراه می آورد.
• فضای باز محیطی را فراهم می کند که شما فعالیت های نامرتب مانند آب بازی یا ماسه بازی انجام دهید.
• فضای باز زمینه ی خوبی برای کنارآمدن با پردازش مقدار زیادی از ورودی های حسی فراهم می آورد.
• فضای باز محیطی مناسب برای تمرین مهارت های بدنی مانند تعادل و هماهنگی حرکات است.

بازی ها و فعالیت ها در محیط باز

بازی پریدن با دو آهنگ

• روی زمین یک دایره می کشید و با یک آهنگ کودک اوتیسم به داخل دایره و با آهنگ دیگر کودک به بیرون دایره بپرد.(هر چند کوتاه) می توانید برای پرش از وسایل کمکی مثل چرخ روی دسته نیز برای کودکان توانمند تر استفاده کنید. این فعالیت به نوبه ی خود لذت بخش است ولی می توانید گزینه های زیر را اضافه کنید. اتصال دو داده با خط ساده و موازی که کودک روی آن راه برود یا گام بردارد و یا لی لی کند یا با جسمی در دست لی لی کند. شما هر شکل را متفاوت بر روی زمین بکشید مثلاً دایره برای جفت پا پریدن و مربع برای پریدن یک پا. از پاداش کلامی و راهنمایی هم در صورت نیاز استفاده کنید. ولی یادتان باشد که ممکن است کودک اوتیسم  شما ببیند و ترسی باعث شود نتواند کاری که شما می خواهید انجام دهد. پس به او فشار نیاورید و سعی کنید مسیر و کاری که باید انجام دهد را برای او پیش بینی پذیر کنید. یادتان باشد از رنگ هایی مثل زرد که برخی افراد اوتیسم را آزاد می دهد استفاده نکنید. ابتدا بدون هدایت فقط منتظر رفتار خودجوش فرزند خود باشید.

ماسه  بازی

• اگر فضای باز وجود ندارد از یک طرف پلاستیک برای ساختن خانه، شکل، قلعه و یا خطوط استفاده کنید یا در گودال های موجود در فضای باز این کار را انجام دهید. سعی کنید اول از ماسه خشک استفاده کنید و کودک را ابتدا آزاد بگذارید و به مرور و ساده راهنمایی کنید. از جملات بلند استفاده نکنید. شما می توانید یک بیل کوچک و یا قیف هم به آن ها بدهید که بتوانند بهتر بازی کنند چون ممکن است آن ها جریان ریختن ماسه ها را دوست داشته باشند و از آن لذت ببرند.

بازی مشترک

با شن و ماسه تعدادی شکل یا قلعه یا … بسازید و با شمارش یک، دو، سه بر روی آن ها بپرید و آنها را خراب کنید. سعی کنید روایت کردن و تفسیر کردن اعمال خود و کودک اوتیسم  خود را فراموش نکنید.

اختلالات همراه با اتیسم در دو دسته اختلالات عصبی – رشدی و مشکلات پزشکی تقسیم می شوند.

اختلالات عصبی – رشدی شامل : اختلال نقض توجه / بیش فعالی ، اختلال یادگیری، اضطراب ، افسردگی و … است و بایستی برای درمان این مشکلات به روانشناس،متخصص مغز و اعصاب مراجعه شود

مشکلات پزشکی شامل : مشکلات دستگاه گوارش ،اختلال خواب،تشنج،اختلال متابولیکی مادرزادی، مشکلات دهان و دندان می باشد که بایستی به پزشک متخصص مربوط به همان مشکل مراجعه گردند.

برخی منابع میزان شیوع اختلالات دستگاه گوارش بین افراد مبتلا به اتیسم را تا ۷۰ درصد ذکر کرده اند.دردهای شکمی مزمن، یوست مزمن،اسهال و ریفلاکس معده به مری انواع مشکلات گوارشی هستند  که در اختلال اتیسم دیده می شود و درمان این مشکلات تا دوران بزرگسالی ادامه دارد.دردهای شکمی در کودکان اتیستیک بسیار شایع است و تعریف آن درد شکمی متناوب یا ثابت به مدت ۱ تا ۲ ماه است.به علت مشکلات ارتباطی کودکان اتیتسک ،ممکن است لین مشکل با تاخیر تشخیص داده شود و یا هرگز شناخته نشود.برای تشخیص این مشکل برخی علامتها باید تحت نظر قرار بگیرد: کاهش وزن،کاهش سرعت الگوی رشد

الگوی همزمانی بیماری پزشکی در مقایسه با سایر اختلالات تکاملی عصبی در اتیسم بسیار جذاب است. و همبودی فراوان با تشنج، بیماری های روانپزشکی و اختلالات دستگاه گوارش است. اعتقاد بر این است که میکروبیوتای روده از طریق درگیری در هموئستازی فیزیولوژیکی ، رشد ایمنی ، متابولیسم گلوتاتیون ، متابولیسم اسیدهای آمینه و غیره نقش اساسی در سلامت بیماری انسان دارد.

اخنلالات و بیماریهای متابولیک در کودکان ممکن است مادرزادی و اکتسابی باشند اگرچه در بیشتر موارد به دلیل وجود نقص در ژن ها(جهش ژن ها) و به صورت وراثتی ایجاد می شوند.در برخی از موارد هم ممکن است چاقی باعث ایجاد بیماریهای متابولیکی شود.روش های درمانی که برای یک بیماری های متابولیکی انتخاب می شود بسته به علت و نوع هر بیماری متابولیکی متفاوت است.بیماری های متابولیک مادرزادی(اختلالات

از مطالبی که کودکان در پیش دبستانی می آموزند مفاهیم ریاضیات است . آموزش ریاضی به کودک کمک می کند که تفکر انتقادی و مهارت های حل مسئله را تقویت کند و فرآیند یادگیری در مدرسه را برای آن ها آسان می کند. 

الگو و توالی عبارت است از شیوه منطقی و  قابل پیش بینی قرارگیری و رخداده چیزها. کودک متوجه است که صبح ها بیدار می شود، صبحانه می خورد، به پیش دبستان می رود، پارک می رود، شام می خورد، حمام می‌کند، با ما در شب بازی می کند و نهایتاً به تختخواب می رود. این درک به او کمک  می کند که آنچه را که بعدا رخ می دهد پیش بینی کند. زمانی که داستانی می شنود، می داند که این داستان آغاز، میانه و پایانی دارد. می بیند که روزهای هفته و ماه های سال با ترتیبی قابل پیش بینی نمودار می شوند و زبان توالی را یاد می گیرد. در این کاربرگ ها هدف، آشنایی کودک با مفهوم الگویابی می باشد.